تغذیه کودک در زمان بیماری‌های رایج

 همه ما مادر و پدرها، از اهمیت تغذیه کودکان اطلاع داریم و می دانیم این اهمیت در دوران بیماری کودک بیشتر هم می‌شود. بی‌اشتهایی ناشی از بیماری‌، از دست دادن آب و انرژی و نیاز شدید بدن به مواد مغذی برای مقابله با عوامل بیماری‌زا اهمیت تغذیه کودک در دوران ابتلا به بیماری‌های رایج مثل سرماخوردگی، اسهال و استفراغ و تب را دوچندان می‌کند. در دوران بیماری، مصرف ویتامین ها در غذای کودک می توانند در روند بهبودی نقش موثری داشته باشند. در این مقاله به سراغ کتاب «بهترین‌های تغذیه برای کودکان و نوجوانان» می‌رویم و تمام اصول تغذیه کودکان در دوران بیماری را بررسی می‌کنیم.

اگر دوست دارید اطلاعات بیشتر و کامل‌تری در مورد تغذیه کودکان بدانید، بامانو اینجاست تا به شما کمک کند. بامانو دستیار هوشمند مادر است و علاوه بر اصول تغذیه تکمیلی، مرجع کاملی برای مراقبت از نوزاد و کودک در اختیار شما می‌گذارد. این محتوا و اطلاعات توسط برترین پزشکان و متخصصان حوزه کودک تولید شده‌اند و همکاران ما در بامانو، اعتبار و درستی آن‌ها را به دقت بررسی و تایید کرده است. برای استفاده از این مطالب کافیست اپلیکیشن مادر و کودک بامانو را نصب کنید.

مدت زمان مطالعه: ۶ دقیقه

تغذیه کودک مبتلا به اسهال

یکی از ناراحتی‌های گوارشی که بیشتر کودکان به آن دچار می‌شوند اسهال است. عوامل متعددی  مثل عفونت‌های ویروسی و انگل‌ها می‌توانند کودک را دچار اسهال کنند. در بسیاری از مواقع اسهال تنها یک یا دو روز ادامه پیدا می کند و سپس همه چیز به حالت عادی باز می‌گردد. مهم‌ترین هدفی که در تغذیه کودک اسهال شده باید در نظر بگیرید، جلوگیری از بی‌ آب شدن بدن و از سر گرفتن تغذیه عادی است.  یکی از روش‌های ساده و مفید برای پرستاری و بهبود کودکان اسهالی، دادن مقدار کمی غذا و مایعات در فاصله های زمانی کوتاه است. از دادن مقدار زیاد غذا و مایعات در یک نوبت به این بیماران باید پرهیز کرد. غذا و مایعات در حجم کم فشار کمتری به معده وارد می‌کند و احتمال تحریک دستگاه گوارش را به اسهال کاهش می‌دهد. 

- برای جلوگیری از بی‌آب شدن بدن کودک، محلول‌ها و پودرهای تجاری که مخلوطی از قند و نمک‌های لازم است، در فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها وجود دارند. از بهترین پودرهای موجود در بازار می‌توان کیدی لاکت و پودر او آر اِس را نام برد که با حل کردن در آب، دوغ یا آبمیوه می‌توان برای تغذیه کودک بیمار استفاده کرد.

- برای تأمین آب موردنیاز بدن، می‌توان از سوپ رقیق، شیر رقیق (یک قسمت شیر و یک قسمت آب) برای تغذیه کودک بیمار استفاده کرد. اگر از آب‌میوه یا نوشابه گازدار استفاده می‌کنید، بهتر است با افزودن مقداری آب (یک تا سه برابر حجم) آن‌ها را رقیق نمایید. یادتان باشد قند و شیرینی زیاد، اسهال را شدیدتر می‌کند. 

- مایعات را باید در مقادیر کم و با فاصله کوتاه زمانی به کودک مبتلا به اسهال بدهید. از دادن مایعات سرد به کودک بپرهیزید؛ زیرا دل‌پیچه را شدیدتر می‌کنند.

- هم‌زمان با دادن مایعات، باید تغذیه کودک مبتلا به اسهال را با انواع گوشت غنی‌تر کنید . گوشت ها مثل گوشت مرغ، ماهی، گوساله و گوسفند، انرژی و پروتئین موردنیاز را تأمین می‌کنند و خوردن آن‌ها مشکلی به‌وجود نمی‌آورد. خوردن سبزی نیز درحد اعتدال ضرری ندارد.  

- به کودک مبتلا به اسهال میوه ندهید! شیرینی و قند میوه، اسهال را تشدید می‌کند.

- بیست‌ و چهار تا چهل‌ و هشت ساعت پس از مشاهده اولین نشانه‌های بهبود در کودک بیمار می‌توانید دادن مایعات با غلظت عادی را شروع کنید.

تغذیه کودک تب دار

اگر دمای رکتال کودک از دمای طبیعی ۳۷ درجه تجاوز کند و به ۳۸ درجه یا بیشتر برسد، این تغییر را باید نشانه تب کودک دانست. هرگاه از تب‌سنج یا دماسنج معمولی که در دهان کودک می‌گذارند، استفاده شود، دمای بالاتر از ۳۷.۲ درجه نشانه تب خواهد بود.  

- در حالت تب، بدن کودک علاوه بر انرژی، به مایعات بیشتر نیز احتیاج پیدا می‌کند. دلیل این افزایش نیاز کودک مبتلا به تب به مصرف بیشتر مایعات، عرق کردن و خارج شدن آب از بدن است. اگر کودک از خوردن و آشامیدن خودداری کند، با خطر بی‌آبی (دهیدراته شدن) روبه‌رو خواهد شد. اگر تب کودک با استفراغ و اسهال همراه باشد، خطر بی‌آب شدن بدن افزایش خواهد یافت. 

- مایعات پیشنهادی برای تغذیه کودک تب‌دار عبارتند از: آب، آب‌قند، آب‌میوه، نوشابه‌ی گازدار، شیر ساده یا شیر با طعم وانیل، شیر شکلات، سوپ ساده، آب گوشت یا آب مرغ.  زمانی که تب دارید، عملکرد دستگاه گوارش مانند همیشه نیست، بنابراین غذاهای سنگین که هضمشان دشوار است را به کودک ندهید. لازم است در برنامه تغذیه کودک بیمار از وجود مواد معدنی ضروری، ویتامین‌ها و پروتئینها بهره برد.

تغذیه کودک در زمان استفراغ 

تغذیه کودک مبتلا به استفراغ کار دشواری است؛ زیرا کودک در این حالت توان خوردن و آشامیدن ندارد و نمی‌توان با دادن مایعات از بی‌آب شدن بدن او جلوگیری کرد.  دادن مقدار کمی از مایعات و غذا به‌طور مرتب و با فاصله کم، یک روش مناسب برای تغذیه کودکان مبتلا به استفراغ و اسهال است.

- برای درمان کودک بیمار، باید هر ۲۵- ۳۰ دقیقه جرعه‌ای نوشیدنی به او بدهید. برای جلوگیری از تحریک معده. بهتر است ابتدا مقدار کمی نوشیدنی به او بدهید و اگر لازم بود کم کم در طول چند ساعت به مقدار آن بیفزایید تا کودک توان خود را برای تحمل و نگهداری مایعات به‌دست آورد. 

- محلول الکترولیت‌ها که در داروخانه‌ها برای این منظور وجود دارند، بهترین مایعات برای درمان استفراغ و اسهال و جلوگیری از بی‌آب شدن کودک هستند. سایر مایعات که می توان در این بیماری مصرف کرد، آب‌میوه رقیق‌شده (یک بخش آبمیوه و یک تا سه برابر آب)؛ نوشابه‌های گازدار و چای کم‌رنگ است.

- از جمله غذاهای مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان که پس از آرام گرفتن کودک و کاهش استفراغ او، می‌توانید شروع کنید غذاهای جامد و کم‌کالری مثل نان برشته، بیسکویت ساده، کراکر و نان سوخاری است. اگر استفراغ کردن کودک برای مدت شش ساعت متوقف شد، می‌توانید دادن غذا و مایعات عادی را برای ۲۴ ساعت بعد از سر بگیرید. 

تغذیه کودک مبتلا به یبوست

یبوست یکی از اختلالات دستگاه گوارش است که اگر در بزرگسالان یا کودکان به شکل مزمن درآید، ناراحتی زیادی به‌وجود می‌آورد.  کم شدن دفعات اجابت مزاج را نسبت به حالت عادی، یبوست می‌گویند. از آنجا که در حالت طبیعی تعداد دفعات اجابت یا دفع در افراد مختلف فرق می‌کند، مشکل یبوست را باید امری نسبی دانست. برای اینکه بدانید وضعیت گوارش کودک شما چطور کار می‌کند، کافیست در اپلیکیشن بامانو، وارد بخش پایش گوارش کودک شوید و وضعیت روزانه دستشویی رفتن او را وارد کنید و با کمک دستیار هوشمند مادر، متوجه تغییرات سلامتی او شوید. چنانچه کودک شما مبتلا به یبوست شد می‌توانید با رعابت نکات تغذیه کودک در این دوران، این مشکل را برطرف کنید.

- با اضافه کردن فیبر خام به تغذیه کودک و تشویق او به خوردن سبزی‌ها؛ میوه‌ها، سالاد و سبزی، می‌توان از یبوست جلوگیری کرد. اگر کودک خشکی مزاج پیدا کرد، با استفاده از سبزی‌ها و میوه‌های تازه و سایر منابع فیبر غذایی، می‌توان اين مشکل را برطرف کرد.  

- روش ساده دیگر برای پیشگیری یا درمان یبوست، گنجاندن مایعاتی مثل آب، آب‌میوه‌ها و سایر نوشابه‌ها در جدول تغذیه کودک است. روش قدیمی که افراد سالخورده مثل مادربزرگ‌ها برای درمان یبوست پيشنهاد می‌کردند، یعنی خوردن آلو يا آب آلو هنوز هم برای رفع یبوست روش موثری به‌شمار می‌آید. سایر میوه‌های مفید و موثر برای رفع این مشکل عبارتند از: سیب، انگور، هلو و آب این میوه‌ها. البته در مصرف این میوه‌ها نباید زیاده‌روی کرد، می دانیم که مصرف زیاد میوه هم می‌تواند باعث اسهال شود.

کودک شما در زمان بیماری نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارد. تغذیه کودک به عنوان منبع ورودی مواد مغذی و انرژی اهمیت ویژه ای دارد که باید مورد توجه والدین قرار گیرد. پس از سپری شدن دوران بیماری با مقوی و مغذی کردن غذای کودک، انرژی و بنیه از دست رفته کودک را جبران کنید. 

منبع:
کتاب بهترین کلیدهای تغذیه برای کودک و نوجوان