معرفی ۸ کتاب برگزیده‌ی ایرانی برای کودکان با نیازهای ویژه

در کنار کودکانی که می‌توانند از خدمات عمومی آموزش و درمان استفاده کنند، کودکانی هستند که نیاز‌های ویژه‌ای دارند و لازم است امکانات تخصصی‌تری برایشان فراهم شود. یکی از مهم‌ترین امکانات برای کودکانی با نیازهای ویژه مثل کودکان نابینا، ناشنوا، کم‌توان ذهنی، خوانش‌پریش، درخودمانده و خواندن‌گریز ، انتشار کتاب‌های مناسب است. لازم است این کتاب‌ها با متن یا محتوای ساده، گویا (صوتی) شدن، با استفاده از خط بریل، نشانه‌های تصویری و صفحات لمسی و حسی برای نیازهای ویژه این کودکان مناسب‌سازی شوند تا کودکان با نیازهای ویژه نیز از فواید کتاب‌خوانی بهره‌مند شوند.

به طورکلی هر جا عبارت «نیازهای ویژه» را می‌بینیم به نوعی با مفهوم ناتوانی در ارتباط است. کودک با نیازهای ویژه، اول یک کودک است با همه خصوصیات انسانی و کودکانه و بعد کودکی است با خصوصیات و نیازهای متفاوت نسبت به سایر کودکان. کودک با نیازهای ویژه از نظر هوشی، جسمی، روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالانش متفاوت است و ممکن است نتواند از برنامه‌های آموزشی و درسی که بر پایه ویژگی ها و تواناهایی مشترک اکثریت کودکان در هر رده سنی تنظیم شده است، بهره‌مند شود و نیاز به آموزش‌های ویژه داشته باشد. ماده ۱۰ قوانین استاندارد در مورد برابری فرصت‌ها برای همه افراد جامعه چنین می‌گوید: «دولت‌ها باید فرصت‌ها و امکانات را برای افراد با نیازهای ویژه با هدف بارور ساختن خلاقیت و توانمندی‌های هنری و ذهنی‌شان تضمین کنند. رقص، موسیقی، ادبیات، نمایش، هنرهای تجسمی، نقاشی و پیکره‌سازی نمونه‌هایی از این فعالیت هستند.»

در ایران سال‌هاست که کارشناسانی از سوی شورای کتاب کودک، موسسه مادران امروز، موسسه پژوهشی کودکان دنیا و دیگر مراکز دانشگاهی و انتشاراتی در زمینه‌ی تولید کتاب‌ برای کودکان با نیازهای ویژه تلاش می‌کنند. شورای کتاب کودک سازمانی مستقل و غیردولتی است که برای پیشبرد ادبیات کودکان و نوجوانان با کوشش توران میرهادی و همکاری گروهی از کارشناسان تعلیم و تربیت در سال ۱۳۴۱ پایه‌گذاری شد. ۸ عنوان کتابی که در ادامه معرفی می‌شود کتاب‌های ایرانی برگزیده شورای کتاب کودک برای کودکان با نیازهای ویژه است.

کتاب کودکانه آشنایی قطعه گمشده با دایره بزرگ

اقتباس از داستان «قطعه گم شده» نوشته‌ی شل سیلوراستاین

طراحی و اجرا: سه‌ودا آزادی نمین

نویسنده در این کتاب حسی و لمسی با نوآوری و خلاقیت به گونه‌ای چالش برانگیز و بازی‌گونه کتاب اصلی را برای کودکان با آسیب بینایی طراحی کرده است. تضاد رنگ‌ها و سادگی اشکال امکان حرکت چشم در صفحه را برای کودک کم‌بینا فراهم می‌کند.

کتاب کودک زنبور طلایی ویزویزکنان کجا میره؟

طراحی و اجرای هاله حق بجانب

این کتاب حسی حرکتی به شکل ساده ولی در عین حال گویا و روان به آموزش جهت‌یابی به خردسالان می‌پردازد. کتاب زنبور طلایی ویزویزکنان کجا می‌ره با آن‌که برای کودکان با آسیب‌های بینایی طراحی شده اما می‌تواند برای کودکان با نیازهای متفاوت مفید باشد.

کتاب کودکانه تصویر آخر

نویسنده لیلا دارابی

این کتاب با روایتی ساده، حقیقی و باورپذیر به خوبی دنیای افراد اوتیستیک و خانواده آن‌ها و مشکلاتی را که دارند به تصویر می‌کشد.

کتاب کودکانه دارکوب۱۸+۲

نویسنده محمدهادی محمدی، تصویرگر سلیمه باباخان

این کتاب کودکانه با نمادسازی و زبانی شاعرانه به موضوع ناشنوایی و دنیای کودک ناشنوا می‌پردازد. بهره‌گیری از تصاویر زیبا و زنده و چندلایه بودن اثر از ویژگی‌های بارز این کتاب محسوب می‌شود.

کتاب کودکانه‌ مادر

سراینده ایرج میرزا تصویرگر هدا حدادی

بهره‌گیری از تصاویر ساده و هماهنگ با موضوع کتاب و ایجاد ادراک شاعرانه در کودک ناشنوا از ویژگی‌های برجسته این کتاب است. برای کودکان ناشنوا و با اختلال خواندن مناسب است.

کتاب کودکانه تو یک جهانگردی

نویسنده شهرزاد شهرجردی، تصویرگر غزل فتح الهی

این کتاب با هماهنگی متن و تصویر به خوبی دنیای پناهجویان، سختی‌ها و دغدغه‌های مهاجرت اجباری و... به‌ویژه وضعیت کودکان را در این شرایط روایت می‌کند.

کتاب کودک به کرگدن بگو بره

نویسنده اعظم مهدوی، تصویرگر پدرام کازرونی

این کتاب با فضاسازی ماهرانه و هماهنگ با متن،  موانع ذهنی کودکان اوتیسمی را برای ارتباط با دیگران می‌دهد. تصویر مستقل از متن بوده و امکان تصویرخوانی را به تنهایی برای مخاطب ایجاد می کند.

کتاب کودکانه چپکی

نویسنده زهرا جلایی‌فر، تصویرگر هاجر مرادی

این کتاب به خوبی دغدغه‌های یک کودک طلاق را نشان می دهد. کنش کودک جذاب است و داستان با نگاه خوبی به ماجرا بخصوص در زمینه حل مسئله از زاویه دید کودک می‌پردازد.