راهنمای شروع غذای کمکی کودک: توصیه ها + برنامه غذایی

پایان شش ماه اول زندگی کودک زمان مناسبی برای شروع تغذیه با غذاهای جامد است. در شش ماه دوم او به‌ تدریج از مزه ‌مزه کردن غذاهایی که همراه شیر به او داده می‌شود، شروع می‌کند و تا خوردن سه وعده غذای جامد در روز پیش می‌رود.  
آگاهی از اصول کلی تغذیه تکمیلی، به شما کمک می‌کند تا غذاهایی را به او بدهید که برای رشد درست و سالم به آنها نیاز دارد. اينکه کودک یاد بگیرد که خود غذا بخورد، مرحله مهمی در رشد جسمی و ذهنی او به حساب می‌آید و شما باید او را ترغیب کنید که تمام تلاشش را برای این کار انجام دهد. هميشه انعطاف‌ پذیر باشید و به تدریج غذاهای جدید را به کودکتان بدهید. هر بار یک غذای جدید را امتحان کنید تا بتوانید آنهایی را که برای کودک شما مناسب نیست، تشخیص دهید. به خاطر داشته باشید از مواد غذایی استفاده کنید که شامل ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای رشد کودک هستند.

چرا قبل از 6 ماهگی برای شروع غذای کمکی مناسب نیست؟ 

چهارماهگی برای شروع غذای کمکی خیلی زود است. دستگاه گوارش کودک هنوز برای فرایند هضم و جذب غذاهای پیجیده آمادگی ندارد. چنانچه غذاهای جامد خیلی زود به کودک داده شود به صورت گوارش ‌نيافته از بدن او دفع می‌شود و این فشار زیادی به کلیه‌های نورس او وارد می‌ کند.  
شیر مادر یا شیر خشک تنها غذایی است که کودک در ماه های اول به آن نیاز دارد. شروع زود هنگام غذاهای جامد، موجب کاهش تمایل کودک به مکیدن سینه می‌شود (که این موجب کاهش شیر مادر می‌شود). در هر دو مورد - تغذیه با شیر مادر یا با شیر خشک - تنها زمانی می‌توان تغذیه با غذاهای جامد را قبل از 6 ماهگی شروع کرد که آن دو نتوانند پاسخگوی نیازهای غذایی کودک باشند. 

چه هنگام می‌توان غذای کمکی را شروع کرد؟  

همچنان که کودک شما رشد می‌کند. برای حفظ این رشد به شیر بیشتری نیاز دارد. اما معده کودک شما هر بار فقط مقدار معینی از شیر را می‌تواند نگه دارد و سرانجام او به نقطه‌ای خواهد رسید که هر بار با ظرفیت کاملش شیر می‌خورد اما کالری کافی دریافت نمی‌کند. کودکتان با تغییراتی در عادات غذا خوردنش به شما نشان خواهد داد که نیاز بیشتری به غذا دارد. ممکن است درخواست شیر بیشتری از خود نشان دهد اما بعد از هر وعده شیرخوردن، باز هم سیر نشود. مثلا برای ششمین بار شیر بخواهد در حالی‌که پیش از اين با پنج بار شیر خوردن کاملا سیر می‌شد. یک نمونه شناخته شده رفتار کودک در این موارد این است که هنگام خواب شبانه بیدار می‌شود و نشان می‌دهد که غذا می‌خواهد. در این زمان می‌توان دادن غذاهای جامد را به او شروع کرد. خیلی از کودکان از حدود چهارماهگی نشان می‌دهند که دیگر تمایل شدیدی به مکیدن ندارند؛ اگرچه ممکن است این امر دیرتر هم اتفاق بیفتد. شما باید این نشانه‌ها را بشناسید و در زمان مناسب تغذیه با غذاهای جامد را شروع کنید. اولین دندان, اگر در شش ماهگی یا بعد از آن ظاهر شود -به طور مشخص -نیاز کودک را به غذاهای جامد نشان می‌دهد. 

توصیه‌هایی در مورد شروع غذای کمکی: 

ممکن است کودک شما نسبت به غذاهای جدید بی‌میل باشد. بنابراین به او وقت بدهید تا به هر غذا عادت کند و اگر به نظر می‌رسد که چیزی را دوست ندارد برای خوردن آن پافشاری‌ نکنید.  

اگر کودک شماغذا خوردن از قاشق رادوست ندارد ، نوک انگشت تمیز خود رادر غذا فروببرید و اجازه دهید کودک غذا را از انگشتان شما بمکد. 
از غذاهای غیرآماده استفاده کنید - نه غذاهای آماده مخلوط شده- و آنها را در مقادیر کم به کودک بدهید.  
برای جلوگیری از ایجاد حساسیت، غذاهای حاوی مغز میوه‌های خشک، گلوتن،  شیر گاو یا تخم‌مرغ را حداقل تا شش ماهگی به کود ک ندهید.  
هر بار یک غذای جدید رابه کودک بدهید و قبل از تکرار آن چند روز صبر کنید تا ببینید که کودک به آن غذا چه واکنشی نشان می‌دهد. 

چگونه به کودک غذای کمکی بدهیم؟  

کودک خود را در حالت نشسته و قائم قرار دهید. مقداری از غذا را با یک قاشق کوچک بردارید و به آرامی بین لبهای او جا دهید. قاشق را خیلی به داخل دهانش فشار ندهید چون ممکن است دهانش را ببندد (معمولا یک یا دو ماه طول می‌کشد تا به قاشق عادت کند) زمانی که کودکتان سیر شود سرش را برمی‌گرداند. 

به کودک فقط از یک سینه يا نصف شيشه شیر بدهید. سپس یک یا دو قاشق چای‌خوری غذای جامد بدهید. این غذا را در وعده غذایی وسط روز به کودک خود بدهید. زیرا او در این موقع خیلی گرسنه نیست اما کاملا بیدار است و بهتر با شما همکاری میکند. هرگز او را مجبور نکنید که بیش از آنچه می‌خواهد بخورد. بعد از خوردن غذای جامد، بقیه شیرش را به او بدهید. بعداً که به غذاهای جامد عادت کرد ممکن است تمایل داشته باشد که اول آن ها را بخورد. 

هر اندازه ای که کودک غذای جامد بخورد، باز بعد از آن تشنه میشود و به آب نیاز خواهد داشت. با ۱۵ میلی لیتر (یک قاشق غذاخوری) آب یا آبمیوه خیلی رقیق در بین غذا و بعد از آن و یا هر زمان که تشنه میشود شروع کنید. از نوشیدنیهای شیرین اجتناب کنید، چون دندانهای او راخراب خواهند کرد. در ابتدا حدود ۱۲۰ میلی لیتر آب يا آب‌میوه در هر روز کافی است.  

برنامه غذایی برای شروع غذای کمکی: 

هفته های 1 و 2 : 

وعده اول:     شیرمادر یا شیر خشک  

وعده دوم:     نیمی از یک وعده تغذیه با شیر مادر یا نصف شیشه شیر، یکی دو قاشق چای‌خوری فرنی برنج یا غلات و سپس بقيه شیر مادر یا شیر شيشه  

وعده سوم:     شیر مادر یا شیر خشک  

وعده چهارم:   شیر مادر یا شیرخشک  

وعده پنجم:    شیر مادر یا شیر خشک 

هفته های 3 و 4 : 

وعده اول:     شیرمادر یا شیر خشک  

وعده دوم:     نیمی از یک وعده شیر مادر یا نصف شیشه شیر، دو قاشق غلات یا فرنی برنج و سپس بقیه شیر مادر يا بقيه شیر شیشه. 

وعده سوم:     نیمی از شیر هر وعده، دو قاشق پوره سبزیجات یا پوره میوه و سپس بقيه شیر مادر یا شیر شيشه  

وعده چهارم:   شیر مادر یا شیر خشک  

وعده پنجم:   شیر مادر یا شیر خشک 

هفنه های 5 و 6 : 

وعده اول:     بدون تغذیه دیگری در آغاز روز 

وعده دوم:     نیمی از یک وعده شیر مادر یا نصف شیشه شیر، دو قاشق غلات یا فرنی برنج و سپس بقیه شیر مادر يا بقيه شیر شیشه. 

وعده سوم:     نیمی از شیر هر وعده، دو قاشق پوره سبزیجات، دو قاشق پوره میوه و سپس بقيه شیر مادر یا شیر خشک. 

وعده چهارم:    نیمی از شیر هر وعده، دو قاشق پوره و سپس بقیه شیر مادر یا شیر خشک 

وعده پنجم:   شیر مادر یا شیر خشک 

شروع غذای کمکی کودک، یکی از اولین اتفاق های مهم زندگی کودک است. آگاهی از غذاهای مناسب و چگونگی شروع تغذیه تکمیلی، با توجه به حساسیت و ظرافت جسمی نوزاد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

منبع: کتاب اولین غذاها / انتشارات صابرین