چند بازی و فعالیت برای رشد عاطفی و اجتماعی کودکان زیر 2 سال

کودکان از بدو تولد و در چند سال اول زندگی خود مهارت های اجتماعی و عاطفی مانند درک، مدیریت و بروز احساسات، اشتراک گذاری با دیگران و پیروی از دستورالعمل ها را به دست می آورند. این مهارت‌ها پایه و اساس رشد تحصیلی، ریاضیات و سایر توانایی‌های شناختی را که برای موفقیت در مدرسه و زندگی حیاتی هستند، می‌سازد. 

رشد اجتماعی و عاطفی در سال‌های اولیه که به آن سلامت روانی دوران کودکی نیز گفته می‌شود، ابعاد گوناگونی را شامل می شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:  

توانایی شناخت احساسات و عواطف و اینکه چرا و چگونه به وجود می آیند

درک احساسات خود و دیگران و مدیریت آن ها و توانایی بروز مناسب آن ها 

توانایی کشف فعال محیط و یادگیری در آن 

توانایی برقراری روابط نزدیک و رضایت بخش با سایر کودکان و بزرگسالان و ... 

با توجه به ماهیت سریع رشد مغز در اوایل دوران کودکی، کیفیت تجربیات اولیه می‌تواند پایه قوی یا ضعیفی برای رشد اجتماعی و عاطفی کودک ایجاد کند که بر نحوه کنش و واکنش کودکان به دنیای اطراف تا آخر عمر تأثیر می‌گذارد. در نتیجه والدین و مراقبین کودک به عنوان موثر ترین افراد بر روند رشدی کودک، می توانند با انجام فعالیت های روزانه در بستر زندگی، بر تقویت و بهبود هرچه بهتر ابعاد رشدی کودک تاثیرگذار باشند. در این مقاله تعدادی از این فعالیت ها را به تفکیک بازه های سنی به شما پیشنهاد می دهیم. 

فعالیت های 2 ماهگی: 

این فعالیت ها را با کودک ۲ ماهه‌تان انجام دهید. این فعالیت ها یک روش خوب برای داشتن سرگرمی با یکدیگر و حمایت از تکامل اجتماعی-احساسی کودکتان است. 

۱. برای کودک خود شعرهایی 1 که از کودکی به یاد دارید بخوانید. هنگامی که او را درآغوش گرفته‌اید و یا درتخت خوابیده با او حرف بزنید و برای او شعر بخوانید و به آرامی دستها و بدن خود را حرکت دهید.  

۲. کودک خود را درآغوش بگیرید و صورتتان را به او نزدیک کنید. برای او شکلک دربیاورید. به او بخندید.  

۳. برایش زبان دربیاورید. چند لحظه صبرکنید تا ببینید آیا او سعی می کند کارهای شما را تکرار کند. اشیا جدید و ایمنی جهت کشف کردن به کودک خود نشان دهید. اشیای ساده‌ای چون فنجان های پلاستیکی و قاشق های چوبی برای او تازگی دارند.  

۴. هنگامی که کودک خود را به پشت خوابانده‌اید دستمال کاغذی بردارید. بالای سرش تکان دهید تا ببیند. همچنین می‌توانید دستمال‌ها را به پرواز در آورید. قسمت‌هایی ازبدن کودک خودرا ‏ قلقلک دهید. توجه کنید کودکتان چگونه عکس العمل نشان می‌دهد. اگرنق نق کرد ادامه ندهید.  

۵. پشت سرکودک خود طوری بایستید که او شما را ببیند به آرامی نام او را صدا بزنید. نگاه کنید چه می کند. آیا برای لحظه‌ای بی حرکت می‌ماند ؟ سعی می‌کند سرش را به سمت صدای شما برگرداند؟ او را بلند کنید و بگویید من اینجام.  

۶. اشیا جذابی در کنار تخت کودکتان قرار دهید تا ببیند. آن‌ها را دور از دسترس او قرار دهید. تصاویر ساده‌ای از مجلات برروی دیوار بچسبانید.  

۷.  اگر کودکتان گریه می‌کند علتش را پیدا کنید. او با گریه اش می‌خواهد چیزی را به شما بفهماند وقتی شما پاسخگوی خواسته او هستید یاد می‌ گیرد که به شما اعتماد کند و بداند همیشه در کنارش هستید.  

۸. با کودک خود درباره چیزهایی که انجام می‌دهد، می‌بیند. می شنود و احساس می‌کند صحبت کنید. من درحال عوض کردن پوشک تو هستم. تو خشک و تمیز خواهی شد. من عاشقتم. 

فعالیت های ۶ ماهگی:  

۱. اجازه دهید کودکتان خودش غذا بخورد و از قاشق و فنجان استفاده کند. او از انجام کارهایش لذت می برد .  

۲. وقتی به او غذا می‌دهید. لباس می‌پوشانید و یا پوشکش را عوض می‌کنید نامش را برزبان آوردید. مثلا بگویید این انگشتان دست راست است. این پای راست است. 

 ۳.برنامه مخصوص کودک خود را یاد بگیرید و سعی کنید این برنامه را به یک برنامه منظم و روزانه معمول برای خوردن، خوابیدن و تعویض پوشک تبدیل کنید. با کودک خود در مورد این برنامه ها صحبت کنید. این کمک می‌کند کودکتان احساس امنیت و آرامش کند.  

۴. وقتی کودکتان گریه می‌کند» پاسخگوی او باشید. برای آرام کردن او درگوشش زمزمه کنید. او را در آغوش بگیرید و به آرامی با او صحبت کنید. این کار به او کمک می کند تا بداند شما همیشه هستید و دوستش دارید.  

۵. با کودک خود روی زمین بنشینید و با او بازی های مخصوص او را انجام دهید. به اسباب بازی ها کتاب‌ها یا اشیا با هم نگاه کنید. با هم تفریح کنید. بخندید و از با هم بودن لذت ببرید.  

۶. کودک خود را برای دیدن اشیا جدید به مکان های جدید ببرید. برای قدم زدن به پارک یا مرکز خرید بروید. وقتی شما او را در جای امنی نگه می دارید. او از دیدن اشیا جدید بسیار لذت می برد .  

۷. دوستی را که نوزاد یا کودکی دارد ملاقات کنید. نزدیک کودک خود بمانید و به او بفهمانید این افراد جدید، خوب هستند. برقراری ارتباط با آن ها زمان می برد.  

۸. زمان حمام، زمان مناسبی برای تفریح و نزدیک شدن به کودکتان است. لیف، فتجان پلاستیکی، لباس شسته شده، اسیاب بازی های ساده و ارزان برای بازی با کودک در حمام هستند 

فعالیت های ۱ سالگی:  

۱. برای پیاده روی او را به پارک و یا چایی بیرید که کودکان در حال بازی هستند. اجازه دهید کودکتان آن ها را تماشا کند و اگر آمادگی دارد با کودکی آشنا شود.  

۲. هر روز روی زمین بنشینید و با کودک خود بازی کنید. با او چهار دست و پا راه بروید یا فقط بنشینید و در حد او بازی کنید. او از کنار شما بودن واقعا لذت می برد.  

۳. روی زمین بنشینید و با او توپ بازی کنید. وقتی کودکتان توپ را به سمت شما می اندازد یا توپ را می گیرد، دست بزنید و او را تشویق کنید.  

۴. با او برقصید. وقتی بالا و بایین می پرد دستان او را بگیرید و با هم اين کار را انجام دهید. وقتی می رقصد، دست بزنید و تشویقش کنید.  

۵. وقتی به او لباس می پوشانید و یا وقتی درحال پوشک کردن او هستید، درمورد اعضای بدنش با او صحبت کنید و قسمت هایی از بدن خود را به او نشان دهید. بگویید: این بینی مامان است. این بینی صبا است.  

۶. کودک خود را دور تا دور بچرخانید. او از چرخیدن و جست و خیز کردن لذت می برد اما مطمئن شوید وقتی این کار را به اندازه کافی انجام دادید، دست از این بازی بردارید.  

۷. هر روز وقتی کودکتان از خواب بیدار می‌شود و هر بار شب ها در حال خوابیدن است به او بگویید که چقدر دوستش دارید و چقدر او برای شما خاص است.  

۸. به آرامی کودک خود را قلقلک دهید. هر زمان که کودک تمایل به بازی نداشت از قلقلک دادن دست بردارید. 

فعالیت های ۱۸ ماهگی:  

۱. کودک شما به زمان زیادی برای حرکت و ورزش نیاز دارد. به پیاده روی و زمین بازی بروید و یا به مرکز خرید بروید.  

۲. با کودک خود حرکات ورزشی انجام دهید. از وسیله‌ای ساده مانند لوله بلند پلاستیکی جهت طبل زدن و یا ظرف پلاستیکی پرشده با برنج و لوبیا به عنوان جفجغه استفاده کنید  

۳. برای بازی او با کودکان دیگر وقت کنید. هنوزکودک شما نمی فهمد چطور چیزی را شریک شود. بنابراین مطمئن شوید مقدار کافی اسباب بازی وجود دارد. کنار او بمانید و کمکش کنید تا یاد بگیرد چطور با کودکان دیگر بازی کند. 

 ۴. وانمود کنید با حیوانات پارچه ای یا عروسک ها مهمانی گرفته اید. می‌توانید عکس های مجله ای را ببرید و به عنوان هدیه استفاده کنید. کیکی الکی آماده کنید و آواز تولدت مبارک بخوانید.  

۵. کودک شما  به کمک در کارهای خانه علاقه دارد. به او وظایف کوچکی بدهید و به او بفهمانید بزرگ شده است. او می تواند میز را تمیز کند؛ اسباب بازی هایش را جمع کند یا در جارو زدن کمک کند.  

۶.  زمان های داستان خوانی خصوصا قبل از چرت زدن و وقت خواب روش مناسبی برای آرام کردن او قبل از خواب است. بگذارید کودکتان کتابی را که دوست دارد انتخاب کند. در ورق زدن کمک کند و خودش ورق بزند. کمک کنید تصاویری را که می بیند نام ببرد.  

۷. کودک شما نیاز به داشتن یک برنامه روزانه منظم دارد. در مورد کاری که برایش انجام می دهید و کاری که قرار است برایش انجام دهید با او صحبت کنید. برای فعالیت داشتن و برای آرام بودن به او زمان بدهید.  

۸. کمک کنید کودکتان احساسات را یاد بگیرد. مقابل آینه شکلک خوشحال، ناراحت، عصبانی در بیاورید. اين کارسرگرمی خوبی است   

منبع: کارت آموزشی تکامل کودکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی