چند بازی و فعالیت موثر برای یادگیری و رشد کودکان زیر 2 سال

کودکان خردسال در سال های پیش از دبستان به طور فعال دنیای خود را مشاهده می کنند و از لحظه تولد از محیط پیرامون خود یاد می گیرند. قدرت یادگیری در این سنین بسیار بالا و عمیق است. اگرچه رشد و یادگیری اغلب در حوزه‌های جداگانه‌ای مانند رشد اجتماعی و عاطفی، رشد شناختی، رشد و سلامت جسمانی و … طبقه‌بندی می‌شوند، اما اینها مهارت های مجزا نیستند و به راحتی قابل تفکیک نمی باشند. بلکه هر کدام به یکدیگر کمک می‌کنند. 

بدون درک نحوه یادگیری کودکان ، بزرگسالان ممکن است توانایی های شناختی کودکان را دست کم بگیرند و بنابراین فرصت های حمایت از رشد آنها را از دست بدهند. در این مقاله، فعالیت هایی آسان و سرگرم کننده را به تفکیک سن به شما پیشنهاد می کنیم که روشی مناسب برای سرگرم شدن و ارتقای یادگیری، تکامل و رشد کودک شماست. همچنین می توانید فعالیت های مرتبط با کودک 2 و 3 ساله  و همچنین کودک 4و 5 ساله را از لینک های زیر مشاهده کنید .  

چند بازی و فعالیت موثر برای یادگیری و رشد کودکان 2 و 3 ساله 

چند بازی و فعالیت موثر برای یادگیری و رشد کودکان 4 و 5 ساله 

فعالیت های ۲ ماهگی: 

۱. جغجغه یا اسباب بازی دیگری که صدادار است؛ تکان دهید آن را به دست کودک بدهید، حتی اگر برای لحظه‌ای آن را بگیرد و تکان دهد. 
۲. کتاب های ساده برای کودکتان بخوانید. حتی اگر داستان را متوجه نشود، از گوش دادن به خواندن شما لذت می برد.  
۳. عروسک پارچه ای یا جوراب کوچکی روی انگشت خود قرار دهید و در حالی که انگشت خود را به بالا و پایین تکان می دهید، نام کودکتان را صدا بزنید. توجه کنید که او حرکات را دنبال می کند یا نه. حالا انگشت خود را به صورت دایره ای حرکت دهید و هربار که کودکتان توانایی دنبال کردن حرکت شما را پیدا کرد، حرکتی جدید را امتحان کنید.  
۴. برای کودکتان آواز بخوانید (حتی اگراین کاررا بخوبی انجام نمی دهید.) تکرار ترانه‌ها و لالایی ها کمک می کند تا کودک تان گوش بدهد و یاد بگیرد. 
۵. کودک خود را بر روی شکم روی بازوی خود نگه دارید و دست خود را روی سینه او قرار دهید. از دست دیگر خود برای ایمنی کودک و محافظت از سر و گردنش استفاده کنید. به آرامی او را عقب و جلو تاب دهید. وقتی کمی بزرگتر شد، دراین حالت راه بروید تا مناظر بیشتری را در معرض چشم او قرار دهید.  
۶. وقتی کودکتان صداهایی مثل حرف زدن از خود در می آورد، با رعایت نوبت به گفتگو با او بپردازید. این کار را با صداهای ساده ای انجام دهید که او هم بتواند تکرار کند.  
۷. روی کاغذ سفید با ماژیک مشکی تصاویری بکشید که به راحتی قابل تشخیص باشد. با طرح های ساده مثل: خطوط مورب. دایره و مثلث شروع کنید. اين تصاویر را جایی در فاصله ۳۰ سانتیمتر از چشم او قرار دهید. این تصاویر را جلوی تخت خواب یا صندلی ماشین او قرار دهید.  
۸. آینه نشکنی را نزدیک کودک خود، در جایی قرار دهید که او به راحتی بتواند خود را ببیند. شروع به ضربه زدن به شيشه و حرف زدن با او کنید تا توجه او را جذب کنید. بالاخره کودک متوجه واکنش‌های خود خواهد شد و آینه برای او انگیزه تصویری به وجود می آورد. 

فعالیت های ۶ ماهگی:

۱. بازی های صوتی انجام دهید. با صدای بلند و کوتاه حرف بزنید. با زبان خود صداهایی در بیاورید . زمزمه کنید. به نوبت این کارها را با هم انجام دهید و صداهایی که او تولید می کند تکرار کنید. کودک تان را طوری قرار دهید که صورت تان رو به روی هم قرار گیرد. اینگونه وقتی شما صداها را تولید می کنید، کودک تان شما را می بیند . 
۲. کودک خود را طوری روی صندلی یا صندلی ماشین قرار دهید که تمامی فعالیت ها را ببیند. کاری را که انجام می دهید برای او شرح دهید. اجازه دهید کودک ببیند، بشنود و اشیا معمولی را لمس کند. شما می توانید وقتی در حال انجام کارها هستید به کودک خود توجه کنید.  
۳. کودک تان را رو به روی خود قرار دهید کودک می تواند حالت های صورت تان را ببیند (لبخند، بیرون آوردن زبان، بالا بردن ابروان و فوت کردن) نوبت را به کودک تان بدهید تا این کارها را انجام دهد و کارهای او را تکرار ‌ کنید.  
۴. به آرامی لباس نرمی، حوله، کاغذ یا نایلونی به تن کودک خود بمالید. با او در مورد اینکه با لمس اینها چه احساسی دارد صحبت کنید. (نرم، زبر، لغزنده) استفاده از لوسیون ها هم احساس خوبی به او می دهد.  
۵. به وسیله لوازم خانگی معمولی مانند قاشق های اندازه گیری و فنجان های پیمانه، اسباب بازی هایی با صداها و اندازه های جذاب بسازید. و آن ها را از جایی که در دسترس کودک است و می تواند به آن ها ضربه بزند به صورت ردیفی آویزان کنید. اجازه دهید کودک برای بررسی و تکان دادن آن ها را در دستانش بگیرد. 
۶. کودک تان دوست دارد اسباب بازی ها را روی زمین بریزد. کمی وقت بگذارید و بازی «برو و بیارش» را انجام دهید. اين کار به کودک کمک می کند تا جمع آوری اشیا را یاد بگیرد. به کودک جعبه ای دهید تا تمرین کند اسباب بازی ها را درآن بیاندازد. 
۷. درحالی که کودک تان را به پشت خوابانده اید، یک اسباب بازی را در معرض دید او اما دور از دسترس قرار دهید. یا یک اسباب بازی را در محدوده دید او حرکت دهید. او را تشویق کنید برای گرفتن اسباب بازی غلت بزند.  
۸. در حالی که روی زمین نشسته اید. کودک‌تان را بین پاهایتان بنشانید. از پاها و بدن‌تان برای حمایت مورد نیاز کودک جهت نشستن استفاده کنید. اين حالت نشستن به شما کمک می کند در حالی که به او مستقل نشستن را آموزش می دهید. با او بازی کنید. 

فعالیت های ۱ سالگی:

۱. کودکان دراین سن عاشق بازی کردن هستند. روش های مختلف انجام بازی ها را امتحان کنید و ببینید آیا کودک‌تان شما را همراهی می کند. برای «دالی کردن» پشت درب یا مبل قایم شوید. برای انجام بازی «صدا در آوردن» با درب دیگ‌ها یا ماهیتابه صدا تولید کنید.  
۲. به وسیله جوراب یا کیسه کاغذی یک عروسک خیمه شب بازی برای خودتان و یکی هم برای کودکتان بسازید. با عروسک خیمه شب بازی با کودکتان و با عروسک او صحبت کنید و کودکتان را تشویق به جواب دادن کنید.  
۳. غذاهای کوچک بی خطر را تکه کنید. (از غذاهایی که ممکن است باعث خفگی کودکتان شود استفاده نکنید) و به کودک اجازه دهید خودش غذا بخورد. این تمرین خوبی برای برداشتن قطعه های کوچک و احساس کردنِ بافت های مختلف است. (موز، کلوچه های نرم، میوه های توت مانند) 
۴. کودکان از بازی با اسباب بازی هایی که می‌توانند هل بدهند یا به دنبال خود بکشند لذت می‌برند. با بریدن ظروف مقوایی، مواد خوراکی، فرفره یا با وصل کردن نخ نرمی (طول نخ حدود ۱ متر باشد) به جعبه‌های کوچک به راحتی چنین اسباب بازی هایی بسازید. یک حلقه پلاستیکی به عنوان دسته به یک طرف آن ببندید.  
۵. اجازه دهید کودکتان درانجام کارهای روزانه کمک کند. کودک تان را تشویق کنید وقت ناهار خودش از قاشق و فنجان استفاده کند. خودش کفش و کتش را برای پوشیدن پیدا کند و خودش شلوار و پوشک اش را برای تعویض بیاورد. با انجام اين کارها، مهارت مهمی که کودک شما یاد می گیرد، پیروی از دستورالعمل هاست.  
۶. تکه کاغذ بزرگی را با نوار چسب به میز بچسبانید . به کودک تان یاد بدهید چطور با مداد شمعی خط خطی کند. به نوبت روی کاغذ نقاشی بکشید. نقاشی با آبرنگ هم سرگرم کننده است . 
۷. الان زمانی است که کودک شما یاد میگیرد که بزرگتر ها می توانند برای او مفید باشند . وقتی کود‌کتان با سر و صدا یا اشاره کردن چیزی را درخواست می کند، به خواسته اش پاسخ دهید . وسیله ای را که می خواهد نام ببرید و او را تشویق کنید دوباره خواسته اش را بیان کند و در مورد آن وسیله با او صحیت کنید. 

فعالیت های ۱۸ ماهگی: 

۱. فعالیت های هنری مثل نقاشی برای کودکان جالب و سرگرم کننده است. برای اینکار از مداد رنگی های غیر سرب دار استفاده کنید و آنها را همراه با کاغذ در اختیار کودکتان قرار دهید. در برخی موارد کودکان ماژیک های رنگ روشن و براق را بیشتر دوست دارند و بازی با آنها برایشان هیجان انگیز تر است اجازه دهید با مدادها یا ماژیک های رنگی روی کاغذ خط خطی کند.  
۲. تظاهر به بازی با کودک نوپایتان در این سنین حتی سرگرم کننده تر می‌شود. او را تشویق کنید تا فعالیت های روزانه اش مانند رفتن به رختخواب، جست و خیز، خوردن و پریدن را با یک اسباب بازی پارچه ای یا عروسک مورد علاقه خود انجام دهد. در واقع عروسک خود را در فعالیت های روزانه شریک کند.  
۳. شعرهای مورد علاقه کودک را با همدیگر بخوانید و با هم در حین خواندن شعرها دست ها و بدن خود را حرکت دهید و به عکس العمل کودک خود نگاه کنید.  
۴. کودکان دراین سنین علاقه دارند اشیا را در هر حفره یا سوراخی که می بینند قرار دهند. برای اینکار از پازل های ساده با تیکه های بزرگ استفاده کنید یا کلیدهای اسباب بازی را در اختیار کودکتان قرار دهید تا آن را به داخل جا کلید ببرد یا بازی های مشابه این که برای کودک شما بسیار سرگرم کننده است را با وی برنامه ریزی کنید. 
۵. با کودکتان بازی "اين چیه" را انجام دهید. برای اینکار به لباس ها، اسباب بازی‌ ها، تصاویر و عکس های اشیا و يا حتی اعضای بدن کودک اشاره کنید و از وی بپرسید این چیست؟ اگر کودکتان نتوانست پاسخ سوال را بدهد، شما به وی اسم شی مورد اشاره را بگویید و ازاو بخواهید تکرار کند.  
۶. کودک نوپای شما جست و خیز و فعالیت را دوست دارد. او را برای سوار شدن در اسباب بازی‌ها مثل سرسره و تاب به پارک ببرید. اما به این نکته نیز توجه داشته باشید در هنگام استفاده از برخی اسباب بازی ها مانند چرخ و فلک، کودکتان در بغل شما باشد و کمربند بسته شود.  
۷. یکی از اسباب بازی های مورد علاقه کودکتان را در سبد لباس ها به طوری که در دسترس یا در دید کودکتان باشد، قرار دهید و منتظر بمانید تا وی اسباب بازی خود را ببیند و آن را از شما درخواست کند. این یکی از راه هایی است که بتوانید با کودک ارتباط برقرار کنید. پس به درخواست وی پاسخ بدهید.  
۸. یک لوله پلاستیکی را با دانه‌های غلات پر کنید. قاشق‌های آشپزخانه، سینی ها، فنجان ها، يا ظروف پلاستیکی را در کنار دست کودکتان قرار دهید. کودک شما به پر کردن، خالی کردن یا یادگیری در مورد نوع شی مورد نظر و اینکه از این ها به عنوان یک وسیله بازی استفاده کند، علاقه دارد. به این نکته نیز توجه داشته باشید هرگز کودک را تنها نگذارید و به او اجازه ندهید دانه‌های غلات را برای مزه کردن در دهان خود ببرد. 

انجام این فعالیت ها در خلال زندگی روزمره ، به سادگی انجام پذیر است و به شما کمک می کند، در ارتباطی نزدیک با کودکتان، باعث تقویت روند رشد و یادگیری او شوید. همین حالا شروع کنید. 

منبع: کارت آموزشی تکامل کودکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی