کتاب‌هایی که کودک شما را برای تولد عضو جدید آماده می‌کند

قرار است یک نوزاد جدید داشته باشیم! همه خانواده خوشحال و هیجان زده هستند و لوازم و سیسمونی نوزاد جدید را آماده می‌کنند اما ممکن است کودک شما دقیقا معنای این تغییرات را نداند. حواستان باشد هنگامی که خبر تولد عضو جدید را به کودک می‌دهید، نباید آن را یک اتفاق مهم نشان دهید، مثلا یک روز که با او به گردش رفته‌اید می‌توانید در مورد این موضوع با او صحبت کنید. اگر کودک شما تا به حال خواهر یا برادری نداشته، از تولد نوزاد جدید در آینده درک و تصور درستی ندارد و چون در این سنین با مشاهده و تجربه مستقیم دنیا و قواعدش را یاد می‌گیرد، صحبت کردن و توضیحات مفصل در این مورد به درک و فهم او از موضوع کمک زیادی نخواهد کرد. کتاب‌های داستانی در اینجا می‌توانند با ساده سازی مفاهیم و در قالب قصه گویی برای کودک، به درک او از موضوع کمک کنند. کودکان با شخصیت‌های کتاب هم‌ذات پنداری می‌کنند و سعی می‌کنند دنیا را از منظر او تجربه کنند. در این یادداشت به سراغ کتاب‌های کودکی رفته‌ایم که خانم منصوره مصطفی زاده ـ کارشناس کتاب کودک ـ در مورد تولد نوزاد جدید پیشنهاد کرده‌اند. با ما همراه باشید.

چه زمانی به کودک خبر بدهیم «نی‌نی جدیددر راه است!»

اینکه خبر تولد نوزاد جدید را چه زمانی به کودک بگوییم تا حد زیادی بستگی به شرایط خانواده‌تان دارد. گاهی به والدینی که کودک زیر ۵ سال دارند توصیه می‌کنند که خبر آمدن بچه دوم را تا مدتی از کودک‌شان مخفی کنندو مثلا در ماه آخر بارداری کودک بزرگتر را مطلع کنند، چون در این سن، بچه‌ها درک درستی از زمان ندارند و ۹ ماه انتظار برای آن‌ها، دشوار محسوب می‌شود. با این حال اگر مادر دچار تهوع و ویار بارداری است و کودک ما حال بد مادر را می‌بیند، بهتر است در تصمیم‌تان تجدیدنظر کنید. تهوع و ناخوشی مادر باعث ناراحتی و نگرانی کودک می‌شود. اگر هیچ کس با کودک در مورد دلیل این ناخوشی صحبت نکند، اضطراب و پریشانی کودک بیشتر می‌شود. پس بهتر است در مورد خبر بچه‌دار شدن مادر با او صحبت کنید تا از نگرانی بیرون بیاید.

چطور به کودک بگوییم «مامان توی دلش به نی‌نی داره!»

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، روانشناسان توصیه می‌کنند هنگامی که خبر ورود عضو جدید به کودک می‌دهید، نباید آن را یک اتفاق مهم نشان دهید، مثلا یک روز که با او به گردش رفته‌اید می‌توانید در مورد این موضوع با او صحبت کنید و دو نکته را به او بگویید، اول اینکه نوزادی در راه است و دوم اینکه برای تولد و دیدن نوزاد باید مدتی صبر کند. اگر کودک شما زیر ۲ سال باشد ممکن است به این خبر توجهی نکند و حتما وانمود کند آن را نشنیده است. اما کودکان بزرگتر به این خبر توجه بیشتری نشان می‌دهند و ممکن است سوالاتی بپرسند.

شما می‌توانید این موضوع را به این شکل با کودک مطرح کنید: « قراره یه نی‌نی کوچولو به خونه‌‌ی ما بیاد. نی‌نی الان توی دل مامان زندگی می‌کنه و وقتی بزرگ شد به دنیا میاد.» درباره بارداری به کودک توضیحات ساده بدهید، خانم‌های باردار و نوزادانی که در کوچه و خیابان می‌بینید را به او نشان دهید تا با مفهوم بارداری و تولد نوزاد بهتر آشنا شود.

اگر مادر احساس ناخوشی و تهوع دارد، به کودک بگویید: « مامانایی که نی‌نی توی دلشون دارن بعضی وقتا احساس مریضی می‌کنن و باید استراحت کنن. بعضی وقتا ممکنه تهوع داشته باشن و حالشون بد شه اما این حالشون زود خوب می‌شه. از مریضی مامان ناراحت نشو چون چند روز دیگه بهتر می‌شه. حتی اگه مامان نتونه مواظبت باشه، بابا/ مامان‌جون مواظبت هست.»

بعضی از کودکان با شنیدن این حرف‌ها ممکن است پرسش‌هایی داشته باشند، بعضی دیگر نیز به این حرف‌ها توجهی نخواهند داشت. ممکن است کودک این حرف‌ها را به خاطر بسپارد و طی روزها یا هفته‌های آینده در مورد آن از شما سوال بپرسد.

حرف‌‌هایی برای نزدن!

این‌ جملات را در مورد تولد نوزاد جدید به کودک نگویید

وقتی با کودک در مورد تولد عضو جدید صحبت می‌کنید، بعضی سخنان و عبارات را نگویید. به کودک نگویید: «چون تو خیلی بچه خوبی هستی، ما تصمیم گرفتیم یه بچه‌ی دیگه هم داشته باشیم!» کودک شما با شنیدن این جمله ممکن است با خودش فکر کند که اگر من انقدر خوب هستم، چه نیازی به یک کودک دیگر است؟

به کودک نگویید:‌«تصمیم گرفتیم یه بچه دیگه هم داشته باشیم که تو خواهر و برادر داشته باشی، که با همدیگه بازی کنید!» این جمله نیز یک انتظار غیر واقعی در کودک ایجاد می‌کند و بعدها باعث ایجاد سرخوردگی در او می‌شود، چون نوزادان تا مدت‌ها نمی‌توانند هم بازی خوبی برای خواهر یا برادر بزرگ‌ترشان باشند.

به کودک نگویید:‌ « یه وقت فکر نکنی با اومدن نی‌نی جدید ما تو رو کمتر دوست داریما، ما تو را فراموش نمی‌کنیم و دوستت داریم.» شاید کودک شما تا الان به فراموشی و کم‌توجهی از جانب شما فکر نکرده باشد اما این حرف می‌تواند شروع این افکار باشد و باعث نگرانی او شود.

اگر فرزند بزرگتر شما با شنیدن خبر بچه‌دار شدن واکنشی نشان نمی‌دهد، موضوع را دنبال نکنید. به او زمان دهید تا به تدریج و متناسب با درک و ظرفیت ذهنی خودش موضوع را درک کند و با آن رو به رو شود.

کتاب‌هایی که کودک را برای پذیرش عضو جدید آماده می‌کند به پیشنهاد منصوره مصطفی‌زاده:

کتاب کودک من خواهربزرگتر هستم /  من برادر بزرگتر هستم

ناشر: شهر قلم

توضیحات: این کتاب در دو نسخه پسرانه و دخترانه  نوشته شده است و احساس افتخار از «بزرگتر» بودن را در کودک ایجاد می‌کند. در این کتاب کودک بزرگ‌تر نه تنها حسادت نمی‌کند، بلکه در همه‌ی کارهای نوزاد جدید، به والدین‌اش کمک می‌کند. کتاب نشان می‌دهد توجه والدین به او بعد از تولد فرزند دیگر، کم نشده است و آن‌ها با او بازی می‌کنند، کتاب می‌خوانند و تا تخت‌اش برای خواب همراهی‌اش می‌کنند. به دنیا آمدن یک فرزند تازه می‌تواند برای فرزند دیگر نگرانی‌هایی ایجاد کند. در «من خواهر بزرگ تر هستم» ایده‌هایی وجود دارد تا به فرزند بزرگ‌تر کمک کند با شرایط جدید کنار بیاید و حتی از وجود یک کودک دیگر، لذت ببرد.

کتاب کودکانه تولد نوزاد جدید

ناشر: قدیانی

توضیحات: این کتاب داستان لوسی و تام را روایت می‌کند که منتظر تولد نوزاد جدید هستند. پدر بزرگ و مادربزرگ به خانه آن‌ها می‌آیند تا در نبود مادر و پدر مراقب بچه‌ها باشند. مادر و پدر قرار است ساک لوازم بیمارستان برای مادر و نوزاد را بردارند و برای تولد نوزاد جدید به بیمارستان بروند. این کتاب بارداری را با زبانی ساده به کودکان توضیح می‌دهند و آن‌ها را برای روزی که مادر خانه نباشد و به بیمارستان برود آماده می‌کند. اما این پایان ماجرا نیست، کتاب با دقت و به زیبایی، مراحل مراقبت از بچه در بیمارستان و پس از آن در خانه را نشان می‌دهد و به کودک دید خوبی از آنچه پیش روی خانواده است می‌دهد.

کتاب کودک تپلی و تولد خواهر کوچولو

ناشر: نردبان

توضیحات: این کتاب با داستانی ساده شرایط خانواده و موضوع تولد نوزاد جدید را توضیح می‌دهد. تپلی و فينگيلی با هم دوست هستند. قرار است مامان فينگيلی بچه به دنيا بياورد. فينگيلی خوشحال است و منتظر كه هر چه زودتر خواهر يا برادرش را ببيند. بالاخره بچه به دنيا می‌آيد و تپلی از او مي‌پرسد كه برادر يا خواهر داشتن چه مزه‌اي دارد.

کتاب کودکانه نوزاد جدید در راه است!

ناشر: صابرین

توضیحات: کتاب نوزاد جدید در راه است، پا را از خبر بارداری فراتر می‌گذارد و از نقش فرزند بزرگتر در نگهداری از نوزاد جدید و کمک به پدر و مادر صحبت می‌کند. از راه رسیدن یک نوزاد جدید‎ اتفاقی است همراه با شادی، هیجان و مسئولیت. اما برای یک بچه کوچک این موضوع باعث نگرانی، پریشانی و سردرگمی می‌شود. بهترین روش برای کمک به کودکی که در این شرایط قرار می‌گیرد،آسوده کردن خیال کودک از عشق خانواده و به آرامی درگیر کردن او با مسئولیت تازه و نگهداری از نوزاد است.

کتاب کودک خواهر کوچولوی فرانکلین

ناشر: آبادیران

توضیحات: پدر و مادر فرانکلین خبر بسیار خوبی به او دادند. یک نوزاد کوچولو در بهار به جمع آنها اضافه می‌شود. فرانکلین از شادی بالا و پایین می‌پرید. همیشه دوست داشت برادر بزرگتر باشد. کل داستان حول انتظار کشیدن فرانکلین برای تولد نوزاد جدید جلو می‌رود. داستان ساده است و تصویرگری دلنشینی دارد. در پایان داستان خواهر فرانکلین به دنیا می‌آید و این انتظار به پایان می‌رسد. این کتاب برای بچه‌های ۵ سال به بالا پیشنهاد می‌شود و کتابی است درباره انتظار، عضو جدید، حسادت و مسئولیت‌های جدید.

کتاب کودک آدم کوچولوی جدید

ناشر: زعفران

توضیحات: بابا و مامان اِلمور فکر می‌کردند پسرشان بانمک‌ترین، باهوش‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین بچه‌ای است که در عمرشان دیده‌اند. المور هم خوشش می‌آمد که بابا و مامانش این‌طور فکر می‌کردند. تا این‌که یک روز یک آدم کوچولوی جدید به خانه‌شان آمد و همه چیز عوض شد. این کتاب از احساسات پیچیده‌ای مثل حسادت با زبانی طنز و بامزه صحبت می‌کند، برای همین پیشنهاد می‌کنیم قبل از تولد نوزاد جدید آن را نخوانید! اگر کود‌ک‌تان دچار این احساسات شد این کتاب می‌تواند فرصتی عالی برای گفتگو و تجربه در اختیارتان بگذارد.

کتاب یه بچه دیگه؟ چه بامزه!

ناشر: بافرزندان

توضیحات: کتاب «یه بچه دیگه چه بامزه» کتابی دیگر از مجموعه کتاب‌های «من و داداشم» است. این مجموعه مصور رنگی دغدغه‌های کودکی را نشان می‌دهد که به تازگی صاحب برادر کوچکی شده است که توجه پدر و مادرش را به خود جلب کرده است. نویسنده از زبان اول شخص یعنی گودون، ماجراها را روایت می‌کند و از زاویه‌ی دید او موضوع را می‌بیند. گودون از همکلاسی‌هایش بدگویی‌هایی در مورد نوزادها شنیده است و اصلا دلش نمی خواهد یک نوزاد جدید به خانه‌شان بیاید. اما بعد از تولد نوزاد جدید متوجه می‌شود این عضو جدید می‌تواند جالب و دوست داشتنی باشد.

کتاب کودک برادر نمی‌خواهم!

ناشر: زعفران

توضیحات: تانیا می‌فهمد که قرار است یک برادر داشته باشد، او این نوزاد جدید را نمی‌خواهد اما بعد چیزهای خوبی در خواهر بودن کشف می‌‌کند. تانیا می‌خواهد که مامان و بابا فقط مال او باشند. تا این‌که می‌فهمد خواهر و برادر داشتن خیلی خوب است. این کتاب برای کودکان بالای ۷ سال پیشنهاد می‌شود.

کتاب دایره المعارف کوچک من درباره نوزاد

ناشر: محراب قلم

توضیحات: کودکان وقتی خبر بارداری مادر را می‌شنوند سوالات زیادی دارند. گاهی نیز بچه‌ها در میان دوستان و آشنایان با زنان بارداری مواجه می‌شوند که تعجب آن‌ها را برمی‌انگیزند و باعث ایجاد سوال در ذهن‌شان می‌شود. دادن یک پاسخ ساده،‌علمی و درست به کودکان نیاز به آمادگی و آگاهی دارد. به همین دلیل داشتن یک نسخه از کتاب «دایره‌‌المعارف کوچک من درباره‌‌ی نوزاد» برای تمام خانواده‌هایی که منتظر ورود عضو جدید هستند توصیه می‌شود. این دایره‌المعارف با زبانی ساده و اطلاعاتی جامع چگونگی شکل‌گیری یک نوزاد و مراحل رشد او را برای رده‌ی سنی ۷ تا ۱۰ سال توضیح می‌دهد. بی‌شک کودک با خواندن این کتاب پاسخ بسیاری از پرسش‌هایش را خواهد گرفت. در کتاب «دایره‌المعارف کوچک من درباره‌ی نوزاد»، به زبانی ساده، درباره‌ی چگونگی شکل‌گیری جنین در شکم مادر و سیر رشد او صحبت شده است. از سوی دیگر، این کتاب کمک می‌کند کودک شما پیشاپیش با تغییراتی که قرار است پس از به دنیا آمدن نوزاد جدید اتفاق بیفتد، آشنا شود.

منابع:

• فرزند دوم: پیامدها و راه‌حل‌ها، مگ زوبیک، انتشارات صابرین، ۱۳۹۷
• صفحه اینستاگرام منصوره مصطفی زاده