راهنمای بازی با نوزاد ۰ تا ۳ ماهه و معرفی بهترین اسباب‌بازی‌ها

بازی کردن برای نوزاد و والدین آموزنده و سرگرم کننده است علاوه بر آن پیوند عاطفی بین آن‌ها را تقویت می‌کند، پژوهش‌های علمی بر روی مغز انسان، از اهمیت سال اول زندگی نوزاد بر رشد مغز کودک صحبت می‌کنند. با این حال خیلی از بزرگترها نمی‌دانند چطور با نوزادان سه ماهه یا شش ماهه بازی کنند که برای نوزاد جالب باشد. بعضی از مادر و پدرها معتقدند نوزاد در سه ماهه اول پس از تولد، کوچکتر از آن است که بازی را متوجه شود و از آن لذت ببرد. سمت دیگر ماجرا بزرگسالانی هستند که با نوزاد بازی‌های نامناسب انجام می‌دهند مثلا کودک را بالا می‌اندازند یا نوزاد کمتر از سه ماهه را به حالت تاتی تاتی راه می‌برند! چه بازی نکردن و چه انجام دادن این بازی‌ها، باعث آسیب‌های جبران ناپذیری به نوزاد می‌شوند. در این یادداشت در مورد بازی‌‌ها و اسباب‌بازی‌های مناسب نوزادان ۰ تا ۳ ماهه صحبت می‌کنیم. 

آیا لازم است با نوزاد بازی کنیم؟

بازی کردن با نوزاد به رشد عاطفی و اجتماعی و شکل‌گیری ارتباطات عصبی جدید کمک می‌کند، علاوه بر آن مهارت‌های زبانی و شنیداری کودک را بهبود می‌دهد و حس کنجکاوی را در او فعال می‌کند. زمانی که می‌خواهید با نوزادتان بازی کنید توجه داشته باشید او چطور به محیط اطرافش توجه نشان می‌دهد و بر این اساس یک بازی انتخاب کنید. با انجام دادن صبورانه و عاشقانه این بازی‌ها می‌توانید احساس شروع یک زندگی زیبا را در نوزادتان ایجاد کنید، او را در آغوش بگیرید و نوازش کنید و از هر لحظه این ارتباط لذت ببرید.

نکاتی مهمی که برای بازی با نوزاد باید به خاطر داشته باشید:

• نوازش و در آغوش گرفتن کودک یکی از بهترین راه‌های برقراری ارتباط با نوزادان است. در شش ماه اول زندگی، نوازش آرام و محبت آمیز احساس اعتماد به دنیا را در کودک تقویت می‌کند. نوزادتان را در آغوش بگیرید و با مهربانی و ملایمت برایش از اینکه چه اندازه دوستش دارید حرف بزنید. همراه با جملات پرمحبت‌تان به آرامی صورتش را نوازش کنید و نامش را به زبان بیاورید.
• سعی کنید همیشه در جملاتتان اسم کودک را بیاورید، این کار به نوزاد هویت می‌دهد و به رشد شخصیت او کمک می‌کند.
• بایک تُن صدای ثابت با نوزاد صحبت کنید. صدایتان را تغییر ندهید. نوزاد خیلی زود صدای شما را می‌شناسد و با آن احساس آرامش می‌کند.

بوس بوس بازی:

هدف از بازی: آگاهی از بدن

لوازم بازی: ندارد

روش بازی: وقتی پوشک یا لباس نوزاد را عوض می‌کنید زمان خوبی برای بوس بوس بازی است. نوزاد را به پشت بخوابانید و به او بگویید: «عاشق بینی بینی بینیتم!» و بعد به آرامی بینی او را ببوسید. بگویید «عاشق شکم شکم شکمتم» و شکم او را به آرامی ببوسید. بازی را با سایر اعضای بدن نوزاد ادامه دهید. این بازی کودک را به بدنش آگاه می‌کند و با عشق و محبت شما احساس امنیت می کند.

ماساژ بازی با نوزاد:

هدف: آگاهی از بدن و نرمش

لوازم بازی: روغن ماساژ

روش بازی: برای ماساژ دادن کودک، نوزاد را به پست بخوابانید. دستش‌هایش را در دست بگیرید و با روغن ماساژ دهید. دست‌های نوزاد را به آرامی بالا و پایین ببرید و دورانی بچرخانید. نرمش پا برای نوزادان بسیار مهم است. پاهای نوزاد را با روغن ماساژ دهید و کف آن را در دست‌تان بگیرید. پاها را ابتدا به داخل و خارج و سپس دورانی حرکت دهید و هم زمان این شعر را براش بخوانید: «من و نی‌نی می‌چرخیم/ می‌چرخیم و می چرخیم/ دور به کوه می‌چرخیم/ با هم دیگه می‌چرخیم » سپس انگشت‌های پای نوزاد را یکی یکی ببوسید. بازی را تا اتمام ماساژ کامل نوزاد ادامه دهید.

صدا بازی با نوزاد:

هدف: رشد مهارت‌های زبانی کودک

لوازم بازی: کتاب‌های نوزادی (کتاب‌های نوزادی مجموعه کتاب‌های مصوری هستند که صفحات ساده با رنگ‌های متضاد و شاخص دارند. کتاب‌های نوزادی برای کودکان کمتر از سه ماه غالبا سیاه و سفید هستند چون در سه ماهه اول پس از تولد بینایی کودک رشد کافی نداشته و نمی‌تواند رنگ‌ها را خوب ببیند. کتاب‌های سیاه و سفید چون بیشترین تضاد رنگی را دارند به تحریک بینایی نوزاد کمک می‌کنند. کتاب‌های نوزادی از مواد اولیه متفاوتی تولید می‌شوند مثل کتاب نمدی، کتاب پارچه ای و کتاب مقوایی. در مقاله معرفی کتاب‌های نوزادی به تفصیل در این مورد صحبت کرده ایم.)

روش بازی: نوزاد با غان و غون کردن صدا تولید می‌کند. وقتی نوزاد شی جالبی می‌بیند با این صداها واکنش نشان می‌دهد. برای بازی یک کتاب نوزادی با تصاویر جذاب را به کودک نشان دهید. صفحات کتاب را به نوزاد نشان دهید و با مهربانی در مورد آن صحبت کنید. وقتی کودک با ایجاد صدا نسبت به کتاب واکنش نشان داد، صدایش را تقلید کنید و او را در آغوش بگیرید. وقتی نوزاد متوجه شود پدر و مادر این صدا را دوست دارند، صداهای بیشتری تولید می‌کنند. این بازی به رشد زبانی نوزاد کمک می‌کند و کمک می‌کند زودتر صحبت کردن را شروع کند.

بازی با جغجغه و دندانگیر نوزادی:

هدف بازی: آگاهی و هماهنگی اعضای بدن

لوازم بازی: جغجغه و دندانگیر

روش بازی: ببیند کودک با انگشتانش چه کارهایی انجام می‌دهد و برای تقویت این مهارت‌ها بازی‌هایی طراحی کنید. اگر نوزاد دستانش را به اطراف تکان می‌دهد، بالای سرش یک آویز تخت موزیکال نصب کنید تا دستانش را به سمت آن دراز کند.. اگر نوزاد انگشتان دستش را باز و بسته می‌کند، یک جغجغه یا دندانگیر در دستش قرار دهید. نوزاد چند ثانیه جغجغه را نگه می‌دارد سپس آن را رها می‌کند. جغجغه را بردارید و دوباره در دستش بذارید. ممکن است نوزاد با کمی تلاش جغجغه را به سمت دهانش ببرد، کودکان در این دوره از رشد هر چیزی که در دست داشته باشند را به دهانشان می‌برند. زمانی که مهارت‌های نوزاد بیشتر شد می‌توانید به یک دست نوزاد جغجغه و دست دیگرش دندانگیر را بدهید و هماهنگی هر دو دست را در او تقویت کنید.

لگد بازی با نوزاد:

هدف: ورزش و تقویت عضلات پای کودک

لوازم بازی: سفره موزیکال کودک (سفره‌های موزیکال با داشتن تصاویر و رنگ‌های شاد برای کودکان و دکمه‌های فشاری موزیکال یک ابزار عالی برای این بازی هستند.)

روش بازی: نوزادان از بلند کردن پاهایشان و لگد زدن لذت می‌برند. مصداق این علاقه را می‌توانید در زمانی ببینید که کودکان ۶ ماهه انگشت پایشان را می‌گیرند و به دهان می‌برند. برای اینکه نوزاد را تشوق کنید از پاهایش استفاده کند، او را روی سفره موزیکال بگذارید و تشویق کنید که لگد بزند. با هر ضربه کودک، سفره موزیکال شروع به نواختن موسیقی می‌کند. صای موسیقی نوزاد را تشویق به لگد زدن می‌کند. اگر سفره موزیکال ندارید از یک بالش یا دستتان کمک بگیرید. کودک را تشویق کنید به کف دست شما لگد بزند.

سرت رو بالا کن نی‌نی جان!

هدف بازی: بلند کردن سر و تقویت عضلات گردن و شانه

لوازم بازی: پلی جیم کودک یا هر اسباب‌بازی جذاب دیگر

روش بازی: نوزاد را به روی شکم بگذارید و یکی از عروسک‌های پلی جیم را جلوی صورتش بگیرید تا ببیند، سپس عروسک را بالا ببرید تا کودک تشوق شود سرش را بلند کند. هر بار که کودک سرش را کمی بلند کرد او را تحسین کنید. یک روش ساده برای ان بازی زمانی است که شما روی پست دراز می‌کشید. نوزاد را به شکم رو شکم‌تان بگذارید و اسمش را صدا کنید. اگر لازم بود کمکش کنید تا سرش را بلند کند و بتواند صورت شما را ببیند.

بازی غلت بزن کوچولو:

هدف: تمرین غلت زدن

لوازم بازی: تشک نرم، یه اسباب بازی جذاب

روش بازی: یکی از نشانه‌های آگاهی نوزادان از بدنشان، انجام حرکات هدفمند است. اگر کودک با یا بدون کمک غلت بزند یک حرکت هدف‌دار انجام داده است. نوزاد را به پشت بخوابانید و بالای سرش بنشینید. یک اسباب‌بازی جذاب را جلوی صورتش بگیرید و مطمئن شوید توجه نوزاد را جلب کرده است. حالا به آرامی اسباب‌بازی را به یک سمت حرکت دهید و نوزادتان را تشویق کنید غلت بزند و اسباب‌بازی را بگیرد. اگر کودک برای غلت زدن تلاش کرد ولی نتواست به طور کامل بچرخد، به آرامی به او کمک کنید غلتش را کامل کند. زمانی که غلت کودک کامل شد اسباب‌بازی را به او بدهید. هرچه بیشتر این بازی را تکرار کنید، نوزاد زودتر می‌فهمد که می‌تواند غلت بزند و یک حرکت هدفمند را یاد می‌گیرد.

منابع:

• جکی سیلبرگ، بازی با نوزاد، کتاب‌های دانه، ۱۳۹۷
• https://raisingchildren.net.au